Welzijn
We hebben in 2019 de bestaande bewoners- en vrijwilligersinitiatieven en de laagdrempelige ondersteuning gecontinueerd. Daarnaast hebben we gericht gewerkt aan het versterken van de keten welzijn-zorg-sociaal wijkteam, met nieuwe vormen van collectieve en groepsondersteuning. Bijvoorbeeld het project ‘Welzijn op recept’ dat in 2019 89 deelnemers heeft bereikt, of de uitbreiding van het laagdrempelige wijkinitiatief voor ouderen Goede Dag naar Grootstal, Willemskwartier en Heseveld.
We hebben het dagbestedingsaanbod voor ouderen voortgezet, ondanks het uitvallen van twee aanbieders. Daarvoor is een alternatief gevonden bij twee andere aanbieders en is de capaciteit aan plaatsen behouden gebleven. Met een pilot van Sterker, De Waalboog en ZZG is in 2019 voor ouderen een geleidelijke overgang van dagbesteding (Wmo) naar dagbehandeling (Wlz) mogelijk gemaakt. Samen met ervaringsdeskundigen van de Coalitie voor Inclusie is een start gemaakt met de uitwerking van de lokale inclusieagenda voor mensen met een beperking.
In Nijmegen zijn al veel mensen actief als mantelzorger en vrijwilliger: ca 68.000 mensen. In 2019 is het maandelijkse Mantelzorgcafé gestart in Dukenburg. In 2019 zijn ten opzichte van de voorgaande jaren ook een groot aantal mantelzorgcomplimenten uitgedeeld, ruim 2600. Bij de Vrijwilligerscentrale stonden in 2019 11.054 vrijwilligers ingeschreven en hun vacaturebank bestond uit 1422 vacatures. Deze aantallen zijn licht gestegen ten opzichte van 2018. De website www.maatjesnijmegen.nl wordt goed bezocht met maandelijks zo’n 450 bezoekers. Daarnaast is veelvuldig gebruik gemaakt van het Vrijwilligersfonds, waarvoor 59 aanvragen zijn ingediend. Dit is een stijging van 40% ten opzichte van het jaar ervoor, toen 40 aanvragen werden ingediend.
Stadsdeelagenda’s Welzijn en preventie voor volwassenen en jeugd
Bindkracht 10 en Sterker sociaal werk zijn in 2019 aan de slag gegaan met stadsdeelagenda’s voor volwassenen en voor jeugd. Hiermee hebben we in de samenwerking met beide welzijnsinstellingen het accent verlegd van stedelijke sturing naar gebiedssturing.
Twee extern uitgevoerde onderzoeken in 2019 naar de aansluiting kinderopvang-jeugdhulp-welzijn en primair onderwijs-jeugdhulp-welzijn wijzen erop dat onze lokale preventieve (welzijns)voorzieningen onvoldoende gericht zijn, onvoldoende samenhang vertonen, traditioneel zijn gegroeid en niet optimaal aansluiten op de jeugdhulp en hulpverlening op school en in de kinderopvang. Daarom zijn we in Noord, Dukenburg en Hatert samen met onze partners (onder meer Bindkracht10, Sterker, kinderopvang, scholen, DSAV, PKO en GGD) preventieplatforms gestart. Daarmee willen we, op basis van een gemeenschappelijke analyse, komen tot preventieprogramma’s waarin het preventieve aanbod meer wordt gericht op gezamenlijk per gebied geprioriteerde thema’s met het doel om zorginzet te voorkomen, extensiveren en af te schalen. Het werken met preventieprogramma’s vormt een doorontwikkeling van de werkwijze van stadsdeelagenda’s rondom jongeren(werk). Deze handhaven we in de overige stadsdelen. Het verschil is dat bij de preventieprogramma’s veel meer partijen zijn betrokken en de doelgroep bestaat uit de hele jeugdpopulatie (0 tot 23 jaar).
Dierenwelzijn
We hebben een concept beleidsnotitie opgesteld, met een uitvoeringsagenda. Beide stukken zullen een definitieve versie krijgen in 2020, nadat input is opgehaald bij betrokken partijen in de stad. We hebben de dierenambulance (DAN) in 2019 met een extra functionaris in staat gesteld de organisatie door te lichten en een nieuwe organisatiekoers uit te zetten. Met de uitvoering ervan is in 2019 gestart en zal worden vervolgd in 2020.
Stips en Sociale Wijkteams
Met de Stips bieden we in alle stadsdelen informatie en advies ter bevordering van participatie, zelfredzaamheid en ontmoeting van wijkbewoners. We hebben in 2019 ingezet op de verdere uitbouw van deze functies, in nauwe samenwerking met het opbouwwerk. Daarnaast zijn de financiële spreekuren verder ontwikkeld in samenwerking met onder meer schuldhulpverlening. In 2019 is er in Nijmegen Zuid een tweede Stip geopend in het kader van de proef met de brede basisteams Wmo. In totaal zijn er nu elf Stips in Nijmegen, waar ongeveer 170 vrijwilligers aan de slag zijn. Deze hebben 27.918 vragen beantwoord, zowel fysiek als via de Stiplijn. We zien dat dit aantal en de drukte op de Stips elk jaar toeneemt. Dit blijkt ook uit het rekenkamerrapport over Stip en Sociaal Wijkteam “Toegang tot de WMO”.
Op 18 december 2019 heeft de gemeenteraad besloten om de huidige toegang (sociale wijkteams) en ambulante hulp Wmo en Jeugd door te ontwikkelen naar brede basisteams, waarbij er een knip gemaakt wordt tussen enerzijds volwassenen en anderzijds jeugd & gezin. Gedurende het jaar is er een intensief proces met de partijen in de stad doorlopen, zijn er diverse onderzoeken uitgevoerd om deze besluitvorming goed voor te bereiden. In 2020 bereiden we de aanbesteding voor Brede Basisteams Jeugd & Gezin voor zodat deze in 2021 van start kunnen gaan.
Diversiteit
In 2019 zijn genderinclusieve toiletten gerealiseerd in alle gemeentelijke wijk- en sportaccommodaties onder de noemer ‘toiletten voor iedereen’. In 2019 is de gemeente Nijmegen officieel aangewezen als organisator van Euro Games in 2022, een internationaal inclusief sportevenement. We zijn gestart met het vormgeven van het side-eventsprogramma en verwachten dat de activiteiten vanaf 2020 zullen worden uitgevoerd.
Integratie statushouders
Binnen de afdeling Zorg en Inkomen is in het voorjaar ‘klantregie statushouders’ van start gegaan, met als doel meer regie in eigen handen over de inburgering en integratie van statushouders. Vooruitlopend op de nieuwe Wet Inburgering hebben deze klantregisseurs met ruim 100 nieuwe ingestroomde statushouders intake- en voortgangsgesprekken gehad en meer dan 600 statushouders die vanaf 2013 zijn gehuisvest in beeld gebracht. In 2019 is de geclusterde huisvesting voor Eritreeërs op de Griftdijk afgerond. Vijftig personen hebben extra begeleiding ontvangen bij de verhuizing naar de nieuwe woonlocatie in de stad.
Volksgezondheid
Op 7 oktober 2019 heeft de gemeente samen met 36 andere organisaties in Nijmegen het eerste Lokaal Preventie Akkoord van Nederland ondertekend. Met deze ondertekening zorgen we voor een verdere uitbreiding en versterking van de beweging Groen, gezond en in beweging, waarin we samen werken aan gezondere inwoners in een gezondere stad. Aan de hand van verschillende thema’s (rookvrij, gezond gewicht, alcoholmatiging, mentale gezondheid en gezonde omgeving) gaan de deelnemers aan de slag in de eigen organisatie en voor de inwoners in de stad. Bijvoorbeeld het project VET Lekker met gezondere kindermenu’s in restaurants. In 2019 was er verder de Vitaliteitsweek waaraan meer organisaties meededen (9 in 2019, 6 in 2018) en hadden we drie goedbezochte conferenties over Leef met stijl, de Nijmeegse jeugd van de toekomst en Vitaliteit en werk. Dit jaar waren er veel beweeg- en speelactiviteiten in de openbare ruimte zoals calisthenics in het Goffertpark, Kwiekbeweegroutes in Hazenkamp en Lindenholt en 2 fitbeweegroutes in Oud-West.
In de voorbereiding op de Omgevingsvisie is gezondheid een belangrijk thema geweest en wordt dit ook als apart onderdeel opgenomen in de visie en uitvoeringsagenda. Onze inspanningen om Nijmegen rookvrij te krijgen hebben een nominatie voor de landelijke award Rookvrije generatie opgeleverd. Naast onze buurt- en wijkcentra is nu ook het stadhuis rookvrij.
Wijkontwikkeling
In een aantal buurten/complexen in Nijmegen zien we een cumulatie van problemen op verschillende leefgebieden. Door verschillende oorzaken lijkt het de laatste jaren meer te worden. Het gaat om een stapeling van overlast, eenzaamheid, gebrek aan draagkracht, armoede en psychisch gerelateerd gedrag. Het vermoeden is dat dit samenhangt met de woonregulering (passend toewijzen naar inkomen), een complexere samenleving en verkorting van GGZ-opnames. Hiervoor is meer aandacht nodig. Tegelijkertijd constateren we wel een positieve ontwikkeling in de stedelijke wijkontwikkeling. Het gros van onze woonwijken wordt door bewoners ruim voldoende, goed of zeer goed gewaardeerd.
In alle stadsdelen zorgden we in 2019 voor:
- Basis op orde: we onderhielden en bouwden daar waar nodig aan netwerken en infrastructuur voor samenwerking en wijkcommunicatie
- We ondersteunden en stimuleerden bewonersinitiatieven en participatie
- We voerden procesregie op integrale wijkaanpak, procesregie jeugd(preventie) en welzijnsagenda
We werkten aan de samenhangende langetermijngebiedsontwikkeling voor stadsdeel Dukenburg en Neerbosch Oost, leverden bijdragen aan de doorontwikkeling van het sociale domein (methodiek welzijnsagenda, methodiek preventieve jeugdaanpak); en aan de omgevingsvisie (toekomstvisies en spelen, bewegen en ontmoeten).
Belangrijkste resultaten:
- We verwerkten circa 300 subsidie aanvragen voorbewonersinitiatieven uit alle stadsdelen, variërend van bouwdorpen, wijkevenementen (wijkfestivals), eenmalige tot wekelijkse ontmoetingsactiviteiten (straatfeesten, markten/braderieën, spel en recreatie) tot wijkmedia (wijkbladen, websites) en wijkvertegenwoordiging (wijkraden, bewonersplatforms). Specifieke voorbeelden van het afgelopen jaar: Ontmoetfestival Lindenholt, nieuw wijkplatform Neerbosch Oost, nieuwe website Noord.
- We maakten nieuwe afspraken over de subsidie en randvoorwaarden met de wijkmedia en wijkplatforms.
- Dukenburg: integrale aanpak Zwanenveld (leefbaarheid en Zwanenveld Aardgasvrij) loopt, verder gewerkt aan toekomstvisie en omgevingsvisie met o.a. inspiratieboek ACN en belevingskaart Tolhuis.
- Noord: voorbereiding integrale visie gebied Hof van Holland, aanpak Rivierpark (bestrijding overlast Lentse Warande, evaluatie evenementen, Horecapunt Veur Lent).
- West: doorstart overleg TPN West, intensieve samenwerking HAN, RU, bewoners en beroepskrachten aan de City Deal kennis maken, uitvoering toekomstagenda NBO 2035 met o.a. groen ontmoetingsplein tussen Kindcentrum, Honinghoeve en Schalmei.
- Midden: vervolg integrale aanpak Willemskwartier, Muntenbuurt en Kolpingbuurt (nieuw wijkaanpakprogramma na de herstructurering).
- Zuid: participatie omgevingsplan Heijendaal en integrale aanpak Kastelenbuurt (o.a. voorbereiding wijkpost Couwenburgstraat).
- Oost: participatie wijkwarmteplan Aardgasvrij Hengstdal en Bottendaal, procesregie in de situatie schoolplein basisschool De Buut in relatie tot omliggende appartementen, er zijn diverse maatregelen genomen vooruitlopend op de gerechtelijke beslissing.
- Lindenholt: vervolg gezondheidsaanpak en aanpak winkelcentrum Leuvensbroek.
- Centrum, Oost en andere stadsdelen preventie en aanpak overlast kamerverhuur.
- in het centrum leefbaarheid versus levendigheid op de agenda gehouden (diverse gebieden).
- gesprekken met de stad gevoerd over de jaarwisseling 2018 en advies voor gesprek met de raad
Wijkaccommodaties
We willen dat onze wijkaccommodaties de ‘warme’ huiskamers van de wijk worden. Ontmoeting versterkt de sociale cohesie zichtbaar. We hebben in 2019 gewerkt aan een toekomstvisie op onze accommodaties door een herijking van de bestaansgronden, samenwerkingswerkingsverbanden en concrete kaders van onze accommodaties. Naar verwachting wordt deze visie in de eerste helft van 2020 ter goedkeuring aan de gemeenteraad voorgelegd. De belangrijkste hoofdlijn is het efficiënt en doelgericht inzetten van wijkaccommodaties voor de wijk.
Verder hebben we ook in 2019 de bouwkundige kwaliteit van onze wijkvoorzieningen verbeterd. Wij noemen daarbij de verbetering van de entree en binnenruimte van het Wijkatelier in de Zellersacker, de grote zaal van wijkcentrum Dukenburg en het verbeteren van de brandveiligheid en toegankelijkheid van onze accommodaties. Daarnaast hebben we de rookruimtes in onze wijkcentra gesloten en zijn deze omgebouwd tot verhuurbare ruimtes. Met deze initiatieven hebben we een belangrijke impuls gegeven aan de sociale agenda “ontmoeten en verbinden”.
Wmo klassiek: Huishoudelijke hulp, doelgroepenvervoer en hulpmiddelen
In 2019 zijn hebben we twee aanbestedingen opgestart. Een voor het Avan doelgroepenvervoer, gestuurd door het samenwerkingsverband van achttien gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen (BVO DRAN). De andere aanbesteding betreft het nieuwe contract voor het leveren van hulpmiddelen, samen met de gemeenten van het Rijk van Nijmegen.
Het doelgroepenvervoer is verdeeld in vraagafhankelijk vervoer en routegebonden vervoer. Vanaf de ingangsdatum van de nieuwe contracten brengt Nijmegen ook leerlingenvervoer in bij het routegebonden vervoer van Avan. Er is een doorgaande stijging te zien in het gebruik van het doelgroepenvervoer. De analyse van deze stijging moet nog uitgevoerd worden. In de begroting was al rekening gehouden met een stijging van de tarieven bij de nieuwe aanbesteding hulpmiddelen. Zoals het er nu naar uitziet zullen deze tarieven ook daadwerkelijk gaan stijgen.
De beide aanbestedingen zitten in de fase van afronding en in het eerste kwartaal van 2020 zal gestart gaan worden met het implementatietraject.
Op het dossier Huishoudelijke Hulp is het in 2019 rustiger geworden na een hectisch 2018, waarbij we te maken hadden met het vanwege jurisprudentie (snel moeten) afschaffen van resultaatgericht indiceren en daarnaast het invoeren van de reële kostprijs. Samen met de aanbieders zijn we erin geslaagd om dit zonder last voor onze inwoners in te voeren. Ook zijn we met de aanbieders tot goede overeenstemming van de tarieven gekomen, waarmee zij ook de cao-stijgingen hebben kunnen opvangen. Er is een toename te zien in het aantal maatwerkvoorzieningen. De verwachting is dat o.a. de invoering van het abonnementstarief invloed heeft gehad op deze toename. Ondertussen blijkt uit de rapportages over de kwaliteit van de Huishoudelijk Hulp dat de inwoners met een indicatie tevreden zijn.
Wmo nieuw: ambulante begeleiding
Sinds 2018 worden met de sociale wijkteams en partners in de stadsdelen kwartaalgesprekken gevoerd om meer inhoud te geven aan de kanteling (wijkgerichte samenwerking, inclusie, integraal werken, etc.) en kritischer te kijken naar de benodigde professionele inzet. We zagen het beroep op Wmo-begeleiding in 2018 sterk teruglopen, vooral het aantal uren per cliënt; het totaalaantal cliënten begeleiding bleef min of meer stabiel. In 2018 is ruim 50% van de beoogde taakstelling van € 3,2 miljoen gerealiseerd. In 2019 is ten opzichte van 2018 een beperkte kostendaling gerealiseerd, waardoor we de gewenste besparing nog niet hebben gerealiseerd. In het eerste kwartaal 2019 zette de ingezette dalende trend zich voort, maar deze kwam in het tweede kwartaal van 2019 tot stilstand. Gestart is daarnaast met twee brede basisteams Wmo, die beschikkingsvrij ambulante begeleiding inzetten, in de stadsdelen Lindenholt en Zuid. De beide teams werden direct na de zomer operationeel.
In 2019 is wederom minder deelgenomen aan ontwikkelingsgerichte dagbesteding. We weten niet goed hoe dit komt; we sturen niet op minder gebruik van dagbesteding, gezien het belang voor mensen met een beperking om een zinvolle dagbesteding te hebben.
Wmo Beschermd wonen
We hebben de transformatie van beschermd wonen met succes weten door te zetten. Dit is een doorlopend en meerjarig proces en daarmee nog niet voltooid. Met zorginstellingen zijn afspraken gemaakt om het zorgaanbod te transformeren: afbouw van beschermd wonen en opbouw van ambulante alternatieven. Deze afbouw van beschermd wonen is in 2018 ingezet met een financiële taakstelling en in 2019 doorgezet, maar zonder concrete taakstelling per zorgaanbieder. Desondanks verminderden de grotere zorginstellingen het aantal intramurale plekken fors. In de plaats hiervoor zijn er ambulante trajecten teruggekomen. De ambulante zorg die hiervoor in de plaats komt, komt niet altijd voor rekening van het product beschermd wonen en is daarmee lastig in kaart te brengen, maar lijkt daarmee mede een verklaring voor het afvlakken van de daling in kosten voor ambulante begeleiding Wmo. Tegelijkertijd is het ons gelukt om ondanks de afbouw van plekken intramuraal beschermd wonen, de wachtlijst fors te verkleinen. Dit is met name te danken aan de verhoogde doorstroom en uitstroom. Het blijft ook de komende jaren van belang om met alle corporaties goede afspraken te maken over het beschikbaar stellen van betaalbare woningen om de uitstroom op peil te houden. Ook hierin hebben we stappen gezet: er is een convenant ‘Weer Thuis’ getekend tussen corporaties, gemeenten en zorgaanbieders, er is sprake van regionalisering van de werkgroep bijzondere bemiddeling en ook met de gemeenten en corporaties in Rivierenland zijn we in gesprek om concrete afspraken te maken.
De aanbesteding Beschermd wonen en beschermd thuis 2020 is in 2019 met succes afgerond. De effecten van deze aanbesteding zullen merkbaar zijn in 2020, wanneer het nieuwe contract ingaat. Met tien belangrijke ketenpartners is een toekomstbestendige overeenkomst gesloten voor het leveren van beschermd wonen en het leveren van beschermd thuis. Door deze meer ambulante vormen van beschermd wonen kan er beter maatwerk worden geleverd voor de inwoners van de regio Nijmegen en Rivierenland en kunnen we voorkomen dat mensen onnodig moeten verhuizen naar een (kostbare) verblijfsvoorziening. Ook faciliteren we hiermee meer nog dan voorheen de uitstroom uit beschermd wonen, door het gat te dichten tussen zelfstandig wonen (met ambulante begeleiding) en beschermd wonen. Hiervoor moeten ook andere randvoorwaarden op orde te zijn zoals huisvesting, daginvulling en persoonlijke financiën. De dienstverlening die binnen de contracten beschermd wonen valt -dagbesteding, begeleiding op maat, ondersteuning bij (zelfstandig) wonen, zorg en ondersteuning buiten de gebruikelijke kantooruren- is omschreven op basis van input van cliënten en zorginstellingen. Het uitgangspunt is in alle gevallen dat de dienstverlening beter aansluit bij de zorg- en ondersteuningsbehoefte van de cliënt.
De GGD Gelderland-Zuid voert de toegang voor beschermd wonen uit voor de hele regio. Zij zijn in 2019 gestart met het strenger toetsen van PGB-aanvragen aan de hand van de nieuwe verordening, die vorig jaar is vastgesteld. De achterliggende gedachte is dat PGB in veel gevallen geen geschikt instrument is om zorg te organiseren, aangezien het een zeer kwetsbare doelgroep betreft. De effecten zijn in de aantallen PGB-houders nog niet duidelijk zichtbaar, al zien we al vanaf 2018 een afname van het aantal budgethouders. De nieuwe verordening schept echter wel een duidelijk kader van waaruit de beoordeling plaatsvindt of iemand een PGB zelfstandig kan beheren. Deze duidelijkheid zorgt voor betere gesprekken met cliënten aan de voorkant en een grotere acceptatie van de aangescherpte regels. Een ander aspect van het destijds aangekondigde PGB-beleid is dat we twee grote zorginstellingen hebben gecontracteerd die voorheen alle zorg vanuit PGB financierden. Voor een grote groep budgethouders ontstaat hierdoor de keuze om dezelfde zorg te kunnen genieten, maar zonder de administratieve druk van het PGB.
Vanuit het beleidsplan Samen Dichtbij! hebben we in 2019 in regionaal verband verder gewerkt aan het nader uitwerken van de samenwerking tussen gemeenten in de regio Rijk van Nijmegen en Rivierenland. Kernpunten zijn het vergroten van het aanbod aan woningen in de hele regio ten behoeve van uitstroom uit maatschappelijke opvang en beschermd wonen, het maken van afspraken hoe we de doordecentralisatie na 2022 gezamenlijk oppakken (inhoudelijk en financieel) en in welke (juridische) vorm we dit willen gieten.
Maatschappelijke opvang
Er is in 2019 hard gewerkt aan een haalbaarheidsonderzoek voor de herontwikkeling van De Hulsen. De kwaliteit van de huidige huisvesting is kwetsbaar. Samen met IrisZorg, Zorggroep Maas en Waal en een extern bureau hebben we de mogelijkheden voor aankoop, sloop en nieuwbouw in kaart gebracht. Een eerste voorstel om dit proces in gang te zetten is door de gemeenteraad aangenomen en er volgen nog verdere voorstellen naargelang het proces vordert. In 2020 gaan wij verder met het voorbereidingswerk, zoals het sluiten van overeenkomsten met de zorgpartijen. In mei 2020 volgt definitieve besluitvorming over de herontwikkeling De Hulsen (koop, sloop en nieuwbouw). De zorgpartijen moeten er ook voor zorgen dat de tijdelijke huisvesting geregeld is tot die tijd.
Met IrisZorg was afgesproken dat ze een taakstelling van € 0,2 miljoen hadden voor 2020. IrisZorg heeft aan deze taakstelling voldaan in het nieuwe subsidiearrangement voor 2020.
Sluitende aanpak psychisch kwetsbaarheid Gelderland-Zuid en Wvggz
In 2019 zijn de voorbereidingen getroffen voor de opening van de Crisisbeoordelingskamer (CBK) bij Pro Persona (Nijmeegsebaan) op 1 januari 2020. Passend vervoer (regionaal ambulancevervoer en begeleid vervoer Pro Persona) en het meldpunt ‘niet-acuut’ waren al operationeel en dat bleef zo in 2019. De ketensamenwerking wordt gemonitord en zo nodig bijgesteld via casusoverleggen. In 2019 zijn we gestart met 2 proeftuinen voor wijk-GGZ-teams in Dukenburg en Tiel, waarvoor we ook subsidie ontvingen. Verder hebben we met behulp van subsidie in 2019 Mental Health First Aid trainingen aangeboden aan (wijk)professionals, vrijwilligers, inwoners en medewerkers van de gemeenten. Deze trainingen richten zich op het vergroten van kennis over psychische aandoeningen en het ontwikkelen van vaardigheden (eerste hulp) in de omgang met mensen met psychische aandoeningen. Tevens is een gereedschapskist (met o.a. een boodschap, theatervoorstellingen, cursussen) samengesteld voor een regionale campagne over sociale inclusie.
Op 1 januari 2020 is de nieuwe Wet verplichte GGZ (Wvggz) in werking getreden, die in de plaats komt voor de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). De Wvggz bevat een aantal nieuwe taken voor de gemeenten. Wij voeren deze taken samen met 12 andere gemeenten in Gelderland-Zuid uit en hebben de nieuwe taken in 2019 samen uitgewerkt in onder meer werkprocessen (toolboxen) en een ketenplan. De gemeenten hebben in 2019 besloten een deel van de taken te beleggen bij de GGD (horen, melden, verkennend onderzoek).
Bestuurlijk en ambtelijk was de gemeente Nijmegen nauw betrokken bij de onderhandelingen met het Rijk over de ambulantisering GGZ en het Hoofdlijnenakkoord GGZ. Hierdoor kregen alle gemeenten extra middelen voor ambulantisering. Daarnaast hebben centrumgemeenten extra middelen gekregen die zijn toegevoegd aan beschermd wonen. Voor Nijmegen gaat het om €1,3 miljoen aan centrumgemeentemiddelen en zo’n 0,2 miljoen aan lokale middelen. Voor de invoering Wet verplichte GGZ hebben we –na een aanvankelijk afwijzende opstelling van het Rijk - uiteindelijk ook extra middelen gekregen.
Ambulante jeugdhulp
Sinds september 2018 lijkt, na een periode van groei, sprake van een stabilisatie van het totaal aantal jeugdigen dat ambulante jeugdhulp ontvangt. De uitgaven stijgen in 2019 echter ten opzichte van 2018. We zien een daling van het aantal cliënten met een indicatie specialistische begeleiding, dagbehandeling en dyslexiezorg. De indicaties reguliere begeleiding blijven echter groeien. Dit zorgt met name voor de uitgavenstijging.
Met tweedelijns jeugdhulp gepositioneerd in de kinderopvang (Passende Kinderopvang - PKO) en het primair onderwijs (De School Als Vindplaats - DSAV) beogen wij vroeg-interventie in de dagelijkse leefomgeving van kinderen te stimuleren en escalatie van problemen te voorkomen. Naar aanleiding van twee externe onderzoeken hebben wij besloten om de subsidie voor PKO en DSAV in 2020 te continueren. Daarnaast heeft Sterker een stadsbreed team Jeugd gevormd, waarmee de toegang naar jeugdhulp meer gebundeld kan worden vormgegeven. Nu is besloten dat er een breed basisteam Jeugd & Gezin zal worden gevormd, verwachten we in de toekomst meer grip te krijgen op de ambulante begeleiding jeugd.
Jeugd GGZ
Waar we gedurende heel 2018 een sterke stijging zien in cliënten, zowel binnen de specialistische als basis GGZ, lijkt deze groei in 2019 te zijn geremd. Over vrijwel heel 2019 zien we een stabilisatie in de totale cliëntaantallen, die gepaard gaat met een kleine daling in het aantal cliënten binnen de specialistische GGZ en een stijging in de basis- GGZ. Deze substitutie kan een gevolg zijn van de uitrol van de Praktijk Ondersteuner Huisarts (POH): we weten dat de POH Jeugd relatief vaker doorverwijst naar basis-GGZ dan de huisarts. Als in de basis-GGZ lichte problematiek kan worden opgevangen en zwaardere trajecten worden voorkomen, is dit een effectieve inzet van middelen. De POH Jeugd is nu actief in 8 stadsdelen.
Dyslexie
Sinds april 2018 worden nieuwe aanmeldingen door een onafhankelijke poortwachter beoordeeld. Voor 2018 is er een sterke stijging van het aantal kinderen in dyslexiezorg geweest. Het effect hiervan is nog aanwezig in het huidige aantal unieke cliënten (trajecten hadden toen standaard 2 jaar doorlooptijd). De trend in 2019 is gunstig, de cliëntaantallen en de kosten voor dyslexiezorg dalen structureel.
Jeugdhulp met verblijf
We zien in 2019 een kleine daling van het aantal kinderen in residentiële jeugdzorg. We hebben ingezet op meer specialistische ambulante gezinsbehandeling, toename van het aantal pleeggezinnen en een toename van het aantal gezinshuisplekken. We hebben vooral minder kinderen in behandelgroepen gehad en meer intensieve ambulante trajecten in kunnen zetten, wat erg past in onze visie. Kinderen zijn vrijwel in alle gevallen naar een verblijfsplek verwezen via het casusoverleg Jeugdhulp met verblijf, tenzij er sprake was van crisis of spoed. We zien het aantal kinderen in gezinshuizen en pleegzorg teruglopen en zetten extra in op de werving van gezinshuishouders en pleeggezinnen.
Bij de jeugdbescherming hebben we in 2019 meer ingezet op preventieve jeugdbescherming (om uithuisplaatsing te voorkomen) en inzet van consultatie en advies. We hebben in dit eerste jaar van de nieuwe afspraken ca. 35 gezinnen geholpen binnen de getransformeerde werkwijze (intensief gezinsgericht casemanagement) van de jeugdbescherming.
Doorbraakaanpak gezinnen
Het doorbraakteam is sinds 1 maart actief. Het team werkt samen met Instituut Publieke Waarden. In 2019 zijn er ruim 60 aanmeldingen, waarvan er 37 geschikt bleken voor de doorbraakaanpak. De meeste doorbraken hebben met wonen te maken. En daarnaast ook met inkomen en schulden, vervuiling en problematiek in relatie tot de verblijfsvergunning. De kwaliteit van leven van mensen kan inderdaad verbeterd worden, soms zelfs door heel eenvoudige acties. Tegelijkertijd zien we dat de oplossing in een aantal casussen moet komen door bijvoorbeeld het krijgen van een zelfstandige woning. Omdat dit veel moeilijker te realiseren is, duurt het hier ook langer voordat de kwaliteit van leven toeneemt. Ten aanzien van het doel om een leerproces en transformatie op gang te brengen: we staan aan het begin van de uitvoering. De eerste stappen zijn gezet en worden door betrokkenen als positief ervaren.
Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling
In 2019 zijn acties uitgevoerd in het verlengde van de Regionale Aanpak Huiselijk Geweld en Kindermishandeling en de Lokale agenda huiselijk geweld en kindermishandeling 2017-2020. Moviera organiseerde opvang en specialistische begeleiding. Het Centrum voor Seksueel Geweld is gefaciliteerd om passende ondersteuning te bieden aan slachtoffers van (acuut) seksueel geweld. Het project Structurele Onveiligheid startte omeen versterkte effectieve aanpak te ontwikkelen voor huishoudens waar sprake is van een structurele en/of intergenerationele geweldsspiraal. Medewerkers in het basisonderwijs en de kinderopvang zijn getraind in het signaleren en bespreekbaar maken van huiselijk geweld. Er zijn activiteiten uitgevoerd in het kader van preventie en signalering van ouderenmishandeling. In 2019 werd de aangescherpte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling van kracht. Dit heeft gezorgd voor een hoger aantal adviezen en meldingen bij Veilig Thuis. In 2019 is in de regio gestart met diverse pilots rond complexe scheidingen om te zorgen dat wijkteams in de regio beter toegerust zijn om de juiste zorg en ondersteuning in te zetten. Daarnaast faciliteren we sinds mei 2019 het Omgangshuis in Nijmegen. Het Omgangshuis biedt een veilige, kindgerichte plaats waar het kind de niet-verzorgende ouder kan ontmoeten, zonder dat de ouders elkaar hoeven tegen te komen.
Schuldhulpverlening
Financiële problemen leveren in veel gevallen stress op en werken problematiek op andere leefgebieden in de hand. Daarom is het van belang de problematiek integraal op te pakken. We zijn blij dat we in 2019 extra inzet hebben kunnen plegen voor het vroegtijdig en effectief aanpakken van schuldenproblematiek. Op 21 oktober ging de Nijmeegse campagne ‘Geldzorgen? Samen komen we eruit’ van start. De campagne is gericht op mensen met geldzorgen. Centrale boodschap: je bent niet de enige met geldzorgen. Op tijd advies vragen of hulp zoeken is niet makkelijk, maar het geeft wel rust en is dé manier om geldproblemen zelf op te lossen. Er wordt verwezen naar de site nijmegen.nl/geldzorgen. Naast informatie is daar ook de mogelijkheid om gemakkelijk een afspraak met de Financieel Expert in de wijk te maken.
In 2019 is de Financieel Expert in de Wijk (FEW) gerealiseerd in alle wijken. Dicht op de Stips en de Sociale Wijkteams werken Bureau Schuldhulpverlening, Bindkracht10 en Sterker samen. Wat centraal staat is dat de klant zo snel en zo passend mogelijk geholpen wordt. De expertfunctie zorgt voor betere samenwerking tussen partijen in de keten en voor betere vindbaarheid en toegankelijkheid dichtbij mensen in de wijken. In 2019 waren er 613 aanmeldingen geweest, de meeste aanmeldingen, 43 %, via de Stips. Bij 35 aanmeldingen werd hulpverlening door Sterker ingezet, in bijna 35 % is de klant doorverwezen naar andere instanties. De Financieel Experts geven aan dat het samenwerken in dit gezamenlijke project ertoe heeft geleid tot betere oplossingen voor klanten. Ook vinden zij dat de samenwerking in de keten is verbeterd, met name met de Stips en de Sociale Wijkteams, maar hierin moet meer geïnvesteerd worden.
Onderdeel van de preventieve schulddienstverlening is de herkenning van financiële problematiek bij hulp- en dienstverleners te bevorderen. Naast het cursusaanbod financiële hulpverlening/signalering gaf bureau Schuldhulpverlening 13 keer voorlichting aan professionals en cliëntgroepen. De budgettraining werd 5 keer georganiseerd. Ook waren er 5 budgettrainingen voor mensen die onder beschermingsbewind staan, maar op termijn weer zelf hun financiën gaan beheren. Bureau Schuldhulpverlening gaf 33 gastlessen bij HAN en ROC. Van het spreekuur bij het ROC en het jongerenteam WerkBedrijf maakten 59 jongeren gebruik.
Vroegsignalering Schulden
Het vroegsignaleringsproject Op de Rit is in 2019 gecontinueerd. Het vroegtijdig herkennen van huishoudens met betalingsachterstanden maakt de aanpak vaak makkelijker en de impact voor de schuldenaar blijft beperkt. Hiervoor zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met NUON, Vitens, VGZ, CZ en zes woningbouwcorporaties over het uitwisselen van betaalsignalen. Bij inwoners met betalingsachterstand zoekt een medewerker van bureau schuldhulpverlening contact en biedt ondersteuning indien nodig. In 2019 waren er 1.030 inwoners met een betalingsachterstand in beeld. In 213 gevallen is het gelukt om in contact te komen met de klant. In 128 gevallen heeft dit geleid tot verdere ondersteuning of dienstverlening. In 2019 is het aantal schuldeisers uitgebreid met Essent, Eneco en Zilveren Kruis. Dit betekent dat nu de grootste landelijke vaste lastenpartners zijn aangesloten.
Een nieuwe ontwikkeling binnen Vroegsignalering is dat er een steeds grotere groep recidivisten ontstaat. In 2020 gaan we onderzoeken hoe we deze groep beter kunnen benaderen en ondersteunen. Daarnaast heeft Nijmegen landelijk een actieve rol om de kennis en ervaring te delen met andere gemeenten.
Wanbetalers Zorgpremie
Per november 2019 hebben wij een overeenkomst gesloten met VGZ om de Regeling Uitstroom Bijstandsgerechtigden (RUB) uit te voeren. Hierdoor krijgen inwoners met een bijstandsuitkering die in de Wanbetalingsregeling Zorgpremie zitten, de mogelijkheid uit deze regeling te komen. Deelnemers aan de regeling krijgen toegang tot de gemeentelijke collectieve zorgverzekering (CAZ) met verzekering van eigen risico. Door de aanvullende verzekering mee te nemen in deze regeling wordt geprobeerd nieuwe schulden te minimaliseren of te voorkomen. In november/december 2019 zijn 24 inwoners uitgestroomd. De zorgverzekeraar meldt de deelnemer af als wanbetaler bij het CAK. Deelnemers betalen geen boete meer aan het CAK.
Bij Bindkracht10 zijn in 2019 312 nieuwe stabilisatietrajecten ingezet, 1082 Voorzieningenchecks gedaan, 198 trajecten bij de Papierwinkel en 53 nieuwe coachingstrajecten in het kader van het project F!X budgetbeheer. Bij Bureau Schuldhulpverlening zijn in 2019 379 aanvragen ingediend, 301 persoonlijke leningen verstrekt, 308 geslaagde trajecten gestart en zijn er 120 klanten die F!X budgetbeheer hebben.
Ten slotte worden veel mensen met financiële problemen geholpen door bewindvoerders, begeleiders van zorginstellingen, vrijwilligers, het FIBON, Sterker, Humanitas of Schuldwegwijzer. Speciaal voor jongeren werden in 2019 voor 21 vmbo-klassen lessen verzorgd door MoneyWays.